23/1/23

Η αξία της Αρχαίας Σπάρτης και η κατανόση της Αρχαιότητας

ENGLISH VERSION   

The historiography of classical Greece has been dominated by the dipole between Sparta and Athens. In particular, the oligarchic Sparta and the democratic Athens. Militarized Sparta and cultural Athens. And other such nice adjectives. But the prevalence of this dipole has created significant problems in the understanding of antiquity. In this constant comparison usually Athens is favored due to democracy and cultural achievements. Certainly these are basic foundations of the modern world, but this sidelines the long-standing value of Sparta.

 Sparta, like Athens, had a developed system of administration and polity, which can even be described closer to Platonic thought than Athenian democracy. Sparta's regime was based on dealing with external dangers. The ephors were the highest administrative lords with a specific term. Then there were the legislature-advisory bodies of Apella, composed of all free men, and the Senate, whose members were elected by Apella. So far we observe small differentiations in relation to Athens. The ephors came from the ranks of the free Spartans, that is, those who had land who usually constituted the largest part of the population. While, as we all know, kings had a predominantly ceremonial and military character with few exceptions over the centuries. 

Also, it should be noted that in terms of rights in the various social groups in Sparta the situation was closer to modern data. Although this may be an arbitrary claim. Women were able to go to school, play sports, move freely and not be confined to the home. Due to the intense military employment of the men they had an important say in political and economic matters. And even the enslavement of the helots has a relevant legal basis. The fields were cultivated and managed by the helots who handed over a significant part of their production to their lords. For exchange they got food and shelter. This is superficially reminiscent of the feudal system of the Middle Ages. Of course, this does not mean living in good conditions. In addition, there were also phenomena of social mobility by the helot class. Whether that meant freedmen or descendants from mixed marriages. Regarding the second, the most detailed example is Lysander, the general who won the Peloponnesian War, being a mothax.

Still, the Spartan system was one of my first to be described as social. Meaning by this that there were forms of welfare and care for citizens. There was an education system that took care of the proper education of young people. While, there was also care for the help of soldiers-civilians and widows. Sparta was a model a social state, although it was the result of a military regime. 

On the other hand, the argument for the cultural achievements of Athens is put forward. It was there that ancient tragedy, philosophy were born, and important works were created. This is something that cannot be denied. But what may be is that Sparta was only a military machine. Until before the Second Messinian War, the cultural heart of Greece was in Sparta. There were important festivals for various deities. While a Spartan was also one of the most important poets of archaic Greece, Tyrtaeus. Finally, I would like to note that the Spartan cuisine far surpassed that of Athens. It has been estimated that the Spartans consumed, being in constant war readiness, around 4000 to 5000 calories per day. Their meals included every kind of delicacy. Besides, the regions of the Peloponnese are famous for the variety of their products. Whereas, the famous black broth is probably nothing more than a sauce they used.

    We have seen, therefore, that Sparta is more than what is presented to it. It had a complex administrative organization with multiple layers with the ultimate goal of having equality, protection and security. Certainly a conservatist society. But with interesting virtues and achievements worth exploring. And therein lies the problem. The whole antiquity is understood in the light of Athens. Unquestionably a force that influenced her deeply but only one piece in the Greek puzzle. The Greek world was a world of constant interaction and thought.Whether it is called Sparta or Corinth. Ideas and people were constantly moving. Perhaps this is her biggest lesson after all. 


Στην ιστοριογραφία της κλασσικής Ελλαδός έχει κυριαρχίσει το δίπολο μεταξύ Σπάρτης και Αθήνας. Ειδικότερα, η ολιγαρχική Σπάρτη και η δημοκρατική Αθήνα. Η στρατοκρατούμενη Σπάρτη και η πολιτισμική Αθήνα. Και άλλα τέτοια ωραία επίθετα. όμως αυτή η επικράτηση του διπόλου έχει δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα στην κατανόηση της αρχαιότητας. Καθώς σε αυτήν την διαρκής σύγκριση συνήθως η Αθήνα ευνοείται λόγω της δημοκρατίας και των πολιτισμικών επιτευγμάτων. Σίγουρα αυτά αποτελούν βασικά θεμέλια του σύγχρονου κόσμου αλλά παραγκωνίζεται έτσι η πολύχρονη αξία της Σπάρτης.

    Και η Σπάρτη, όπως η Αθήνα, είχε ένα ανεπτυγμένο σύστημα διοίκησης και πολίτευμα, το οποίο μάλιστα μπορεί να χαρακτηριστεί πιο κοντά στη πλατωνική σκέψη από την Αθηνα'ί'κή δημοκρατία. Το ολογαρχικό πολίτευμα της Σπάρτης βασιζόταν στην αντιμετώπιση των εξωτερικών κινδύνων. Οι έφοροι ήταν οι ανώτατοι διοικητικοί άρχοντες με συγκεκριμένη θητεία. Μετά ήταν τα νομοθετικά-συμβουλευτικά σώματα της Απέλλας, που απαρτίζοταν από όλους τους ελεύθερους άνδρες, και την Γερουσία, τα μέλη της οποίας εκλέγοταν από την Απέλλα. Μέχρι εδώ παρατηρούμε μικρές
διαφοροποιήσεις σε σχέση με την Αθήνα. Οι έφοροι προέρχοταν από τις τάξεις των ελεύθερων Σπαρτιατών, δηλαδή όσους είχαν κλήρο που αποτελούσαν συνήθως το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Ενώ, όπως όλοι γνωρίζουμε οι βασιλιάδες είχαν κατά κύριο λόγο τελετουργικό και στρατιωτικό χαρακτήρα με λίγες εξαιρέσεις ανά τους αιώνες. 

    Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι από πλευράς δικαιωμάτων στις διάφορες κοινωνικές ομάδες στην Σπάρτη η κατάσταση ήταν πιο κοντά στα σύγχρονα δεδομένα. Αν και αυτός μπορεί να είναι ένας αυθαίρετος ισχυρισμός. Οι γυναίκες είχαν την δυνατότητα να πηγαίνουν σχολείο, να αθλούνται, να κυκλοφορούν ελεύθερα και να μην περιορίζονται στο σπίτι. Λόγω της έντονης στρατιωτικής απασχόλησης των ανδρών είχαν σημαντικό λόγο σε πολιτικά και οικονομικά ζητήματα. Ενώ, ακόμη, και η υποδούλωση των ειλωτών έχει μια σχετική νομική βάση. Τα χωράφια καλλιεργούνταν και διαχειρίζονταν από τους είλωτες οι οποιοί παρέδιδαν ένα σημαντικό μέρος της παραγωγής στους άρχοντες. Προς ανταλλαγή είχαν τροφή και στέγη.. Αυτο θυμίζει επιφανειακά το φεουδαρχικό σύστημα του Μεσαιώνα. Χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει καλές συνθήκες διαβίωσης. Επιπλέον, υπήρχαν και φαινόμενα κοινωνικής κινητικότητας από την τάξη των ειλωτών. Είτε αυτό σήμαινε απελεύθερους είτε απογόνους από μεικτούς γαμούς. Σχετικά με το δεύτερο το πιο τράνο παράδειγμα αποτελεί ο Λύσανδρος, ο στρατηγός που κέρδισε το Πελλοπονησιακό πόλεμο, όντας μόθαξ.

    Ακόμη, το σύστημα της Σπάρτης ήταν από τα πρώτα μου μπορεί να χαρακτηριστεί κοινωνικό. Εννοώντας με αυτό ότι υπήρχαν μορφές πρόνοιας και φροντίδας για τους πολίτες. Υπήρχε εκπαιδευτικό σύστημα που φρόντιζε για την σωστή διαπαιδαγώγηση των νέων. Ενώ, υπήρχε και μέριμνα για την βοήθεια των στρατιώτων-πολιτών και των χηρών. Η Σπάρτη ήταν ένα πρόπλασμα κοινωνικού κράτους αν και απότοκος στρατιωτικού καθεστώτος. 

    Από την αλλή μέρια, προτάσσεται το επίχειρημα για τα πολιτιστικά επιτεύγματα της Αθήνας. Εκεί γεννήθηκε η αρχαία τραγωδία, η φιλοσοφία και φιλοτεχνήθηκαν σημαντικόατα έργα. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί.
Αυτό όμως που μπορεί είναι ότι η Σπάρτη ήταν μόνο μια στρατιωτική μηχανή. Μέχρι και πριν τον Β΄ Μεσσηνιακό πόλεμο η πολιτισμική καρδιά της Ελλάδος χτυπόυσε στην Σπάρτη. Γινόντουσαν σημαντικές εορτές για διάφορες θεότητες. Ενώ Σπαρτιάτης ήταν και ένας από τους πιο σημαντικούς ποιητές της αρχαϊκής ελλάδος, ο Τυρταίος. Τέλος, θα ήθελα να σημειώσω ότι η Σπαρτιατική κουζίνα ξεπερνούσε κατά πολύ αυτή των Αθηνών. Έχει υπολογιστεί ότι οι Σπαρτιάτες κατανάλωναν, όντας σε συνεχή πολεμική ετοιμότητα, γύρω στις 4000 με 5000 θερμίδες ημερισίως. Τα γεύματα τους περιελάμβαναν κάθες είδους έδεσμα. Εξάλλου οι περιοχές της Πελλοπονήσου φημίζονται για την ποικιλία των προϊόντων τους. Ενώ, ο περίφημος μέλανας ζωμός είναι πιθανόν να μην ήταν τίποτα παραπάνω από μια σάλτσα που χρησιμοποιούσαν.

    Είδαμε, επoμένως, ότι η Σπάρτη είναι πιο πολλά παράπανω από αυτό που την παρουσιάζουν. Είχε μια σύνθετη διοικητική οργάνωση με πολλαπλά στρώματα με απώτερο στόχο την ύπαρξη ισότητας, προστασίας και ασφάλειας. Σίγουρα μια συντηριτική κοινωνία. Αλλά με ενδιαφέρουσες αρετές και επιτεύγματα που αξίζει να εξερευνηθούν. Και εδώ εγκειται το πρόβλημα. Ολόκλήρη η αρχαιότητα κατανοείται υπό το πρίσμα στης Αθήνας. Αδιαμφησβήτα μια δύναμη που την επήρέασε βαθύτατα αλλά ένα μόνο κομμάτι στο ελληνικό παζλ. Είτε αυτό λέγεται Σπάρτη είτε Κόρινθος. Ο ελληνικός κόσμος ήταν κόσμος διαρκούς αλληλεπίδρασης και σκέψης. Ιδέες και άνθρωποι μετακινούνταν συνεχώς. Ίσως τελικά αυτό να είναι και το μεγαλύτερο μάθημα της. 

Popular Posts

Blog Archive